OVER DE OORLOGProgramma 2015
|
|
|
Concertdata
NB! HET CONCERT OP 4 MEI IS VERPLAATST VAN HET GRAND THEATRE NAAR DE LUTHERSE KERK!!
Entree: 15 euro; met korting: 8 euro (tot 12 jaar, met CJP of Stadjerspas). |
|
In 2015 zingt het 4 Mei-Projekt "OVER DE OORLOG", een programma over de oorlog, die van alle tijden is. Lange tijd was het helder welke oorlog de inspiratiebron was voor het 4 Mei-Projekt. Vanzelfsprekend WO-II. De tijden zijn veranderd, het blikveld ook. "Dit nooit meer" heeft plaatsgemaakt voor het ontnuchterende besef dat oorlog van alle tijden en plaatsen is. Oorlog is deel van de menselijke geschiedenis, deels vormt het ook deze geschiedenis. In dit programma staan we stil bij de oorlog als condition humaine. Musici
De muziek is van onder anderen Irving Berlin, Frederic Rzewski, Rudolf Mauersberger, Galina Oestvolskaja en John Cage. Het koor o.l.v. Pieter Kole wordt begeleid door Theo Bodewits op accordeon, Tsjisse de Jong (slagwerk) en Olga Karelova op piano.
Het laatste concert is in samenwerking met het Amsterdamse koor Straat en Dijk. Straat en Dijk vult het hieronder genoemde programma aan met In Flanders Fields van John McCrae (Mei 1915), en we zingen twee liederen gezamenlijk.
|
|
Achtergronden We zingen over de verwoestingen, het zinloze sterven, het gemis van dierbaren, de oproep om mee te vechten. Maar ook zijn er teksten waarin wordt aangespoord om niet langer medeplichtig te zijn en zingen we over het verlangen naar vrede. De teksten verhalen van de ervaringen en dilemma's van mensen in 26 eeuwen oorlogsgeschiedenis. Zoals u van ons gewend bent bieden we gevarieerde en interessante muziek. Het programma L'Homme Armé is een anonieme tekst van rond 1450, de tijd dat Constantinopel ten val kwam en de Ottomaanse legers ook Midden-Europa bedreigden. De gewapende man is iemand die je moet vrezen. We zingen het in een arrangement van Pieter Kole. In Amsterdam zingen we het gezamenlijk met het koor Straat en Dijk. Sag mir where les fleurs have gone. Pete Seegers beroemde"Where have all the flowers gone" uit 1955 was deels geïnspireerd op een Oekraïens volksliedje. In de jaren '70 heeft het een intensief leven geleid als protestlied tegen de Vietnamoorlog. Het is daarna door velen gezongen in veel verschillende talen, o.a. in een imponerende en ontroerende versie door Marlene Dietrich. Alle versies hebben een eigen sfeer; Willem de Lange heeft de Engelse, de Duitse en de Franse versie gebruikt in zijn arrangement voor dit programma. In Amsterdam zingt Straat en Dijk ook hierbij mee. Stimmen aus dem Massengrab is een spreekkoor voor mannen, dat we in een eerder programma al eens hebben gebracht. Erich Kästner (ook de schrijver van het kinderboek "Emil und die Detektive") moest in 1917 in krijgsdienst. Zijn ervaringen in het leger werden de basis van zijn latere antimilitarisme. Deze tekst, op muziek van Stefan Wolpe is in 1928 gemaakt, na de 1e Wereldoorlog dus. De desillusie met de politieke en religieuze leiders, die opriepen tot deze "gerechtvaardigde oorlog", spat ervan af. The Voice of Belgium is geschreven in 1915 om Amerikaanse rekruten op te roepen het kleine, verwoeste België te hulp te komen, dat tussen 2 strijdende legers onder de voet gelopen dreigde te worden. Irving Berlin was een kind van straatarme Russische Joden, die naar New York kwamen om de pogroms te ontvluchten. Hij werd een van de bekendste liedjesschrijver voor Broadway en Hollywood (o.a. Alexander's Ragtime Band, There's no Business like Showbusiness, White Christmas). In 1917 werd hij gerecruteerd door het Amerikaanse leger, niet om te vechten, maar om te doen waar hij goed in was: liedjes schrijven die jongens aanspoorden om dienst te nemen of die het moreel van de troepen opkrikten. Hij deed hetzelfde nog een keer in de Tweede Wereldoorlog. Angststorm is een gedicht van August Stramm uit 1915. Rond WO1 ontstond de overtuiging dat de bestaande kunstvormen niet meer in staat waren de werkelijkheid vorm te geven. Stramm zocht naar manieren om de heftige krachten van zijn tijd te begrijpen en uit te drukken. Hij stierf in 1915 op het slagveld. Wij brengen dit gedicht in een vorm die aansluit bij de bedoeling ervan. La chanson de Craonne. Deze oproep tot muiterij is in Frankrijk verboden geweest tot in de 70-er jaren (Echt!). Ze hebben nooit ontdekt wie de tekst geschreven heeft, maar het lied, op een bekende café-melodie uit die tijd, werd op veel plaatsen stiekem gezongen. De inhoud:" wij zitten hier in de loopgraven en vechten voor het bezit van anderen. We hebben er schoon genoeg van. Laten de rijke heren maar met hun eigen leven betalen, als ze zo graag oorlog willen voeren." Solist: Harry Berghuis (tenor).
Piano intermezzo. Olga Karelova, die al vaker met het 4 Mei Projekt heeft gewerkt, speelt Sonate nr. 6 van Galina Oestvolskaja (1988). In de context van dit programma vertolkt dit stuk het verwoestende geweld van bombardementen op steden.
Wie liegt die Stadt so wüst. Het stuk is geschreven door Rudolf Mauersberger, de dirigent van het beroemde jongenskoor van de Kreuzkirche in Dresden. Bij de bombardementen in 1945 kwamen ook 11 zangertjes om. Kort na de bevrijding werd dit werk uitgevoerd in de puinhopen van de kerk, met wat er van het koor over was. De tekst is uit de Klaagliederen van Jeremiah, , het tijdloos prachtige acrostichon over de verwoesting van de tempel in Jeruzalem door de Babyloniërs in 586 v.C. en het begin van de Babylonische ballingschap.
Tsjisse de Jong speelt op marimba Yellow after the rain van Mitchell Peters.
Drie liederen van Rzewski.
Theo Bodewits speelt Funeral Anthem uit 44 Harmonies, from " Apartment house 1776". In dit stuk (1975-76) gebruikt John Cage een bestaande melodie. Maar hij haalt de delen zo uit elkaar, dat alle traditionele harmonie verloren gaat. Zo rest alleen een harmonie van klanken, die geen betrekking hebben op elkaar, en slechts door stilte worden verbonden. Het gedicht Einde en begin van Wislawa Szymborska, (uit de gelijknamige bundel, vertaald door Gerard Rasch) legt voor ons een verband met de beelden die we allemaal hebben gezien na het neerstorten van de MH17 in 2014. Een oorlogshandeling die voor ons dichterbij kwam dan we tot dan toe hadden meegemaakt. Een voormalig lid van het koor kwam hierbij om.
Na elke oorlog Vrede tekst van C.S. Adama van Scheltema 1916 op muziek gezet door Hendrik Andriessen in 1923. Een gebed om vrede door de nestor van de 20ste eeuwse Nederlandse componisten, vader van Jurriaan en Louis, die eveneens bekende componisten werden. Dit stuk voor koor a capella is, voor zover wij het konden nagaan, al zeker een halve eeuw niet meer te horen geweest. Maar we hebben niet meer de verwachting dat vrede in de wereld tot de mogelijkheden behoort. De werkelijkheid van vandaag heeft ervoor gezorgd dat we nog een laatste lied hebben toegevoegd, een kort deel van een veel langere compositie. Wat? Kom maar luisteren. |
|
Filmprogramma - - 
In het kader van het programma heeft het 4 Mei-Projekt samenwerking gezocht met twee filmhuizen. Beide zullen een zwijgende film vertonen uit de periode na de Eerste Wereldoorlog met live muziek. Op 28 april om 21 uur vertoont VERA Zienema de Russische film Arsenal uit 1929 met begeleiding van de band Kinetophone, waarin Russische bolsjewieken het in 1918, net als zeer onlangs, opnemen tegen het Oekraïense parlement. Op zaterdag 2 mei om 20.30 draait RKZbios de Belgische film Maudite soit la Guerre uit 1914, begeleid door muzikant en filmrecensent Kevin Toma. Deze technisch zeer vooruitstrevende Frans-Belgische coproductie, met ingekleurde beelden, spectaculaire scènes met dubbeldeks en driedeks vliegtuigen en medewerking van twee legerdivisies, waarschuwt al voor de oorlog die nog in datzelfde jaar zou uitbreken en het arme België zwaar zal treffen.
Collecte Syrious MissionBij de uitgang zal er een collecte zijn voor het project Syrious Mission, een project van de Nederlandse componist Merlijn Twaalfhoven. In 2013 ging hij met musici naar Jordanië om en project op te zetten met Syrische vluchtelingen. Ze gaven workshops waarin kinderen met muziek hun verhaal konden delen. Dat resulteerde in een concert. Inmiddels stuurt Syrious Mission eens in de 2 maanden een week lang Nederlandse vrijwilligers om muziekprojecten te organiseren voor getraumatiseerde kinderen. Zie ook de website van Merlijn Twaalfhoven. | |
De programmagroep
| |
|
Mede mogelijk gemaakt door
Wilt u ons steunen?U kunt het 4 Mei-Projekt steunen door een jaarlijkse of éénmalige donatie op rekeningnummer NL30 INGB 0004 2411 93. Wij zijn blij met elk bedrag en we kunnen uw steun goed gebruiken!.Het 4 Mei-Projekt is een culturele Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en uw gift is onder specifieke maar simpele voorwaarden fiscaal aftrekbaar voor 125%. Meer hierover op onze elders op de website. | |
